1980 Askeri Darbesi öncesi ve sonrasında bestecisi Ermeni olduğu, halkı isyana teşvik ettiği, devlet memurunu yerdiği, Yassıada’yı çağrıştırdığı, erotik bulduğu, sözlerinde ‘Deniz’ adı geçtiği, halkı içmeye ve intihara teşvik ettiği gibi gerekçeyle çok sayıda şarkı ve sanatçı TRT’de uzun yıllar yasaklanmıştı. Aradan 40 yıla yakın süre geçmesine rağmen TRT’deki yasaklar yeniden başladı ve 208 şarkı çeşitli gerekçelerle yasaklandı.
Bir süre önce Erzurum Türküsü “Hele Dadaş Hoşmusan”ın sözlerinin değiştirilmesiyle gündeme gelen TRT’de aralarında ünlü sanatçıların da seslendirdiği 208 şarkı yasaklandı. TRT Yayın Denetleme ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı’nca yapılan denetimlerde, 142 Türkçe, 66 Kürtçe şarkı, sözleri nedeniyle 6112 Sayılı Kanunu 8. Maddesi 1. fıkrasının ilgili bentleri gereğince TRT’nin 14 kanalında yayınlanmıyor.
1980 Darbe sürecini anımsatan yasaklamalardan Koray Avcı, Onur Akın, Sıla, Nüket Duru, Berkay, Demet Akalın, Bengü, Nazan Öncel gibi ünlü sanatçıların seslendirdiği şarkılar da payını aldı. Diğer müzik kanalları ve internet ortamında çok sayıda kişinin dinlediği tanınmış ses sanatçısı Sıla’nın seslendirdiği beş şarkı TRT’den veto yedi. TRT’de 2016 yılında 32 bin 248 program denetlenirken, 2 televizyon programı, 30 televizyon reklamı spotu, 8 radyo reklamı spotu, 142 Türkçe şarkı sözü, 66 Kürtçe şarkı sözü olmak üzere toplamda 248 metaryal çeşitli gerekçelerle yayınlanamaz raporu aldı.
Sayıştay raporuna yansıyan tespitleri TRT KİT Alt Komisyonu’na taşıyan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Atila Sertel, yasaklanan program ve şarkıları sordu. TRT Yönetimi tarafından KİT Komisyonu üyelerine verilen yanıtta “Akıl Çıkmazı”, “Dört Duvar Özgürlük” isimli programların ve 142 Türkçe, 66 Kürtçe şarkı sözünün 6112 Sayılı Yasanın 8. Maddesi 1.fıkrası ilgili bentleri çerçevesinde yasaklandığı belirtildi.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Atila Sertel, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bir dönem çok sayıda şarkıyı yasaklayan TRT Müzik Denetleme Kurulu’nun bugün adı TRT Yayın Denetleme ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı olarak değiştirilmiş ancak anlayış da en ufak bir değişim olmamış. Geçmişte bestecisi Ermeni olduğu, halkı isyana teşvik ettiği, devlet memurunu yerdiği, Yassıada’yı çağrıştırdığı, erotik bulduğu, sözlerinde ‘Deniz’ adı geçtiği, halkı içmeye ve intihara teşvik ettiği gibi gerekçeyle çok sayıda şarkı ve sanatçı TRT’de yasaklanmıştı. Bu sanatçılar arasında kimisi ölmesine rağmen milyonların sevgilisi olmaya devam eden Barış Manço, Orhan Gencebay, Musa Eroğlu, Cem Karaca, Zülfü Livaneli, Adnan Şenses, Arif Sağ, Nurhan Damcıoğlu gibi çok sayıda sanatçımız vardı. TRT, 2013 yılında darbe döneminde ‘yayınlanamaz’ kararı verdiği ‘Yasaklı Şarkılar’a iade-i itibar yaparak, özel bir program hazırlamıştı. Peki bugün yasakladığı ses sanatçıları için ne yapacak? Usta sanatçı Orhan Gencebay 2010 yılında yaptığı bir açıklamada ‘Türk müziğinin gelişmesine en büyük darbeyi TRT’nin bu katı kuralları, tabuları vurmuştur. TRT’nin verdiği zararı kimse vermemiştir’ diyerek yasaklı dönemi özetlemişti. Darbe dönemi çok gerilerde kaldı ancak AKP iktidarında hemen her konuda darbe dönemini dahi aratan gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Teknolojik gelişmeler sayesinde insanların şarkılara ve sanatçılara ulaşması bu denli kolayken, internet üzerinden milyonlarca kez dinlenebiliyorken ‘TRT hala daha neyin peşindedir’ merak ediyorum. Bu ayıptan bir an önce dönülsün.”
CHP Milletvekili Atila Sertel, özellikle TRT Müzik kanalında Saray’a giden sanatçıların şarkılarının, konserlerinin sıklıkla yayınlandığını belirterek, “Saray’a gidenlerin, Saray’a yakın olanların şarkıları, eserleri devletin kanallarında ardı ardına yayınlanırken, Atatürk düşmanları sıklıkla TRT ekranlarında boy gösterirken, Atatürk’e hakaret edilen dizi ve programlara herhangi bir yasak konulmazken, halkın parasıyla ayakta duran TRT’de halka malolmuş çok sayıda sanatçının ve seslendirdikleri şarkıların yasaklanması tam da AKP iktidarını yansıtmaktadır” diye konuştu.
Uzun yıllar önce çok sayıda şarkı “Komik” gerekçelerle TRT’de yasaklanırken günümüzde ise yasaklanan şarkıların birçoğunda içki ve cinsellik çağrıştıran sözlerin yer alması dikkat çekti. Örneğin; Barış Manço’nun “Arkadaşım Eşşek” şarkısı; İnsanın arkadaşı eşek olamaz, “Lambaya Püf De” şarkısı erotik bulunduğu, Musa Eroğlu’nun “Yolun Sonu Görünüyor” türküsü intiharı özendiriyor gerekçesiyle, Orhan Gencebay’ın “Batsın Bu Dünya” isimli şarkısı düzene isyan var gibi komik gerekçelerle yasaklanmıştı.
2016 yılında TRT tarafından yasaklanan şarkılardan bazıları ve seslendiren sanatçılar şöyle:
ESERİN ADI SANATÇININ ADI
1- Sessiz Kadın Koray Avcı
2- Sonra Dersin ki Koray Avcı
3- Artvin’de Bahar Onur Akın
4- Dere Akayi Dere Selim Bölükbaşı
5- Kimse Bilmez Mehmet Erdem
6- Sarhoşum Ben Nüket Duru
7- Engerek Sıla
8- Afitap Sıla
9- Müstehcen Sıla
10- Yan Benimle Sıla
11- Bırak Sıla
12- Hasret Rüzgarları Berkay
13- Hep Sonradan Berkay
14- Kötülükler Kraliçesi Tuğba Özay
14- Ah Ulan Sevda Demet Akalın
15- Sakin Ol Şampiyon Nazan Öncel
16- Hodri Meydan Bengü
17- Erkeğin Zillisi Yeşim Salkım & Serdar Ayyıldız
