Yeni dünyaya gelmiş bebeklerin gelişimlerinde önemli bir dönem diş çıkarma dönemi. Sağlıklı süreçlerde bebeklerin süt dişlerini çıkartmaya başlama süreci 4 ila 11. aylarda gerçekleşiyor. Diş çıkarma döneminde ebevenyler ise doğru bilgiye sahip olmak istiyor. Diş çıkarma belirtileri ile her anne-baba bu dönemi anlamaya çalışsa da bebeklerde diş çıkarma belirtileri farklı olabiliyor.
Bebekler 4 ila 11. aylarında diş çıkarmaya başlayıp 24 ila 30. aylarında süt dişlerini tamamlıyor. Ancak her bebekte bu süreç farklı da ilerleyebiliyor. 15 aylıkken ilk dişini çıkaran bebekler de olabiliyor.Bu durumu anne babanın diş çıkarma yaşları, genetik ve hormonal yapı ve tabiki beslenme durumu da etkiliyor.
Bebeklerde genellikle ilk çıkan dişin alt ön kesici dişler. İlk diş sonrası 6 ayda sırasıyla alt ve üstte 4 er kesici diş çıkar. Genelde kesici dişler simetrik çiftler olarak çıkar. Daha sonraki 12-18 aylık dönemde 4 adet birinci süt azı dişleri çıkmaya başlar. Bir sonraki 6 aylık dönemde yani 18 ila 24 arasında 4 adet köpek dişleri çıkar. Son 6 aylık dönem yani 24-30. aylar arasında ise 4 adet ikinci süt azı dişleri çıkarak tamamlanır. Böylece bebeklerin süt dişlerinin tamamlanması 2,5-3 yaşını bulabilmektedir. Ayrıca 6 aylık sapmalar normal kabul edilebilir.
Dişlerin bahsedilen çıkış sırasının bozduğu durumların da görülmektedir. Üst dişlerin önce çıktığı, köpek ve azı dişlerinin eşzamanlı çıktığı çocuklar da görülebilir. İlk 12-15 ayda hiç diş çıkarmamış olan bebeklerin sistemik bir sorun açısından değerlendirilmesi gerekir.
Uzmanlar diş çıkma aşamasında damak kenarında şişkinlik, gerginlik ve ele gelen sertlik olabileceğini söylüyor. Morumsu bir şişlik de oluşabilir. Dişin dişeti içerisinde hareketi sürecinde kılcal damar açılmaları ile oluşan kabarık yapıdır.
Bunun için o bölgeye masaj uygulanması ya da diş kaşıyıcıları buz dolabında bekleterek soğuk ama donmamış olarak çocuğa vermek rahatlatıcı olabilir.
İlk dişlerin eğri dizilimli çıkabildiğini, diş dizisi oluşup yan yana sıralanma gerçekleşene kadar bu durumun doğal olduğunu yine uzmalar tarafından dile getiriliyor.
Ancak dişetinde şişkinlik ve hassasiyet, morluk gibi belirtilere rağmen devam eden aylarda diş çıkmazsa diş hekimine başvurmak gerekir. Diş çıkarma süreçlerinde şişlik genellikle 1-2 hafta ile sınırlıdır. Giderek artan şişlikler, dişeti kanamaları, tekrarlayan aftlar gibi durumlar çocuk hekimine danışılmalı. Dişeti hastalıkları ve tekrarlayan aftlar bazen bağışıklık bozukluğu ile seyreden hastalıkların ilk habercisi olabilir.
Diş çıkarma döneminde hafif ateş görülebilir. Ancak 1-2 günden uzun sürmemesi gerekir. 38,5 derece ve üzeri ateşler, özellikle 3 günün üzerinde devam ediyorsa ve eşlik eden kusma, ishal, döküntü gibi ek belirtiler de varsa diş çıkarma dönemine denk gelen bir enfeksiyon olasılığı açısından çocuk doktoruna başvurulmalı.
Bebeklerde 3-4 aylıktan itibaren tükürük bezlerinde salgı artışı ve eş zamanlı olarak ellerini ağza götürme, yumruğunu emme şeklinde hareketlerin yoğun olduğu bir dönem yaşanır. Ancak salya artışı hemen diş çıkacağını göstermez. 15 aylık ilk dişini çıkaran bebekler bile 3-4 aylıkken bu periyoddan geçer.
Diş çıkarma sırasında iyice artarak kendini gösterir” dedi. Diş çıkaran bebeklerde normalde var olan kaka kıvamının da biraz cıvıklaşabilir. Ancak ciddi sıvı kaybettiren ishal diş çıkışına bağlanamaz. Kusmalar üst ön dişlerin çıkış ve değişme dönemlerinde kolay uyarılabilir. Viral enfeksiyonlar açısından değerlendirme gerekir.
İlk dişlerin çıkışından itibaren diş temizliğine önem verilmesi gerekir. Değişecek olsalar da süt dişlerinin çürük olması genel sağlığa, ağız florasına ve kalıcı dişlerin sağlığına zarar verir. İlk aylarda temizleme mendilleri, arka dişler çıktıktan sonra küçük diş fırçaları temizlik için kullanılabilir. Diş macununa ilk 3 yaşta gerek yoktur ve yutma/aspirasyon sebebi ile tehlikeli olabilir.
3 yaş sonrası diş macunu mercimek büyüklüğünde kullanılabilir. Florürlü bir diş macunu tercih edilir. Diş temizliğinde asıl olan macun değil doğru fırçalamadır; dişetlerini hırpalamayacak şiddette ama yeterli temizliği sağlayacak sürede fırçalama çocuklara öğretilmeli.
